Newwi-yawen-d tasuqqelt n yiwen weḍris « Tazemmurt » n Mulud N At Maɛmmar. Yura-t s tefransist, yerra t-id ar teqbaylit-tamaziɣt Ḥamid Bilek. Tasuqelt-a teffeɣ-d di tesɣunt Tamaziɣt Tura (uṭṭun 14 – Duǧamber 2017), deg uṭṭun amuzzgan ilmend n umulli wis 100 n tlalit n umyaru amnadi Mulud Maɛmmeri.
Isekla (ṭṭur), di tefsut i d-ttakken afriwen d igumma, tazemmurt nettat di tegrest mi weɛrrit wussan. S teddukli i d-ttawwin imnayen n tifawin, tilelliyin i talsa.
Nbudd-awen taɣuri d timesliwt igerrzen.
Tazemmurt
Tazemmurt d aseklu ɣlayen ɣur-i, d tin yesɛan azamul meqqren. D aseklu n tmurt-iw. Nettaf deg-s tugget n tuluɣin. (…) yessawal i tegmat am wakken i nettnadi fell-as nekkni.
Mačči kan d aseklu yulin, yesgem deg yigenni am wid n tmura-nwen (bɣiɣ ad d-iniɣ wid n ugafa n Yillel Agrakal, n tlemmast n Uṛup d wid n Asya).
Tazemmurt-nneɣ teḥced, teqqulleẓ, teḥḥercew. Mi ara tt-twaliḍ s ufella ad tt-twaliḍ wwten deg-s yiɣisan, maca d tin iǧehden, izemren i umbeddal n lḥal d walluy neɣ d uṣubbu n tfesniwin. Tettqabal tagrest qessiḥen d yiɣurar n unebdu. Tezger-d acḥal d lqern.
Tikkwal ad temlileḍ azeqqur n tzemmurt yeqqur amzun d aẓru.Tizemrin-nneɣ cfant-d i yibabaten-nneɣ d lejdud-nneɣ.
Kra n tzemrin nettak-asent ismawen am wakken d timeddukkal-nneɣ, d tulawin-nneɣ (ɣur-neɣ isekla akk d untiyen. Cudden ɣer tudert-nneɣ n yal ass, ɣer iḥulfan-nneɣ am icuḍaḍ n ubernus yettrusun ɣef tuyat-nneɣ).
Ula d amnekcam neɣ aɛdaw-nneɣ, mi ara ɣ-yebɣu lemḍarra, yesserɣay neɣ igezzem tizemrin-nneɣ, imi yeẓra d tizemrin i d rruḥ-nneɣ.
Ma tejreḥ tzemmurt tejreḥ tfekka-nneɣ. Tazemmurt-nneɣ tedder, tettḥussu am nekkni, d timsal lqayen i tt-iceɣben. Ur tecliɛ ma tecbeḥ neɣ ur tecbiḥ i tmuɣli. Ur tḥemmel ara ayen akk isehlen di ddunit. Am nekkni.
Ma ur twehmeḍ ara, ula d aɛeqqa-s di tegrest i yettewwa, deg lawan anida isekla-nniḍen akk sseɣlin ifer, staɛfan. Ageffur yal ass, tikkwal yessa-tt udfel, kullec yegres.
Akken, irgazen heggan allalen ilaqen, tulawin begsent, ad qablen ddunit i usemmiḍ, a d-zwin, a d-cerrwen, ad leqḍen, ad bibben lɣella deg talwit d lehna.
Iwakken ad tawḍeḍ ɣer useklu, yella wanida ilaq ad tt-zegreḍ asif akken yeḥmel di ccetwa. Yettawi idɣaɣen, yettawi ṭṭjur, tikkwal ula d imdanen ddan deg uḥemmal.Ayen yebɣun yili !
Ulac d acu izemren aɣ yeḥbes ur nḥedder ara, ur nettekkay ara deg lferḥ yecban wa.
Ttmektayeɣ-d ar ass-a, mi ara nruḥ s iger n uzemmur d-yussan akkin i wasif -akken yebɣu yili lxaṭer-is yers am tyemmat neɣ icewwel am tyambabat- cfawat-agi ur tteksent si gar wallen-iw akka alamma d lmut.
Amawal / Vocabulaire :
Aseklu / isekla = ṭṭejṛa / ṭṭjuṛ
Azamul / izamulen : symbole
tugget : quantité / ensemble/ essentiel
tuluɣin : aluɣu/ tuluɣin : patience endurance peu commune;
luɣ : qqn qui supporte sans se troubler ni chercher à changer
yettluɣu, yettluɣ
Lebḥer ma iluɣ ! Expression idiomatique qui se dit d’une personne qui supporte sans se troubler et sans chercher à se venger : la mer ne se trouble pas pour des riens. Il a une endurance, une patience peu communes. (Luɣ / Dallet page 458)
Comprendre :
Nettaf deg-s tugget n tuluɣin : On trouve en lui quantité de qualités d’endurance et de patience..
agafa (u) : nord
Yillel Agerakal : Mer Méditerranée
iɣisi/ iɣisan : fissure
tafesna / tifesniwin : degré / échellon
aɣurar / iɣurar : sécheresse
unti / untiyen : féminin
acḍaḍ / icuḍaḍ = ijifeṛ (pan de vetement)
aḥulfu / iḥulfan = afray / afrayen (sentiment)
amnekcam / imnekcamen : intrus/ envahisseur
tafekka / tifekkiwin : corps
lemḍarra : nuisance, qui fait du tort / gene, tort, dommage